ให้บริการโดยคณาจารย์ เภสัชกรผู้เชี่ยวชาญด้านยาและสุขภาพ


คำชี้แจง "เว็บไซต์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการ ศึกษา การแลกเปลี่ยนความรู้ และให้ข้อมูลเรื่องยาในกรณีทั่วไป ไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์หรือเพื่อการรักษาในกรณีที่จำเพาะเจาะจง และความเห็นสำหรับกรณีเฉพาะหนึ่ง จะไม่สามารถประยุกต์ใช้กับผู้อื่นได้โดยตรง หากมีปัญหาเรื่องโรคโปรดปรึกษาแพทย์ หากมีปัญหาเรื่องยา โปรดปรึกษาเภสัชกร หรือปรึกษาผู้เกี่ยวข้องโดยตรงกับกรณีนั้นด้วยตนเองเท่านั้น"
Search :
อยากทราบว่า MTX ทำให้ความดันสูงด้วยหรือไม่ และมีผลต่อการอยากอาหารเพิ่มขึ้นรวมถึง

อยากทราบว่า MTX ทำให้ความดันสูงด้วยหรือไม่ และมีผลต่อการอยากอาหารเพิ่มขึ้นรวมถึงน้ำหนักเพิ่มขึ้นด้วยหรือเปล่าคะ

[รหัสคำถาม : 192] วันที่รับคำถาม : 06 ม.ค. 64 - 23:34:49 ถามโดย : บุคคลทั่วไป
เข้าระบบเพื่อตอบคำถาม

No : 1

Methotrexate (MTX) มีข้อบ่งใช้ตามคณะกรรมการอาหารและยาของประเทศสหรัฐอเมริกา คือ รักษาโรคมะเร็ง, โรคสะเก็ดเงิน, โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ [1,2,3,4] และ มีข้อบ่งใช้อื่นๆ(Off-label use) เช่น รักษาภาวะภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง, การตั้งครรภ์นอกมดลูก และ โรคซาร์คอยด์[2,3,4]
สำหรับข้อบ่งใช้ตามบัญชียาหลักแห่งชาติของประเทศไทย ยานี้ใช้เพื่อรักษา โรคต่างๆ ได้แก่ โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์, โรคสะเก็ดเงิน, โรคมะเร็ง[5] ขนาดยาที่ใช้จะขึ้นอยู่กับชนิดของโรค และความรุนแรงของโรคที่เป็น ผลข้างเคียงที่พบจากยา MTX เช่น ปวดหัว คลื่นไส้ อาเจียน น้ำหนักตัวลดลง ผมร่วง ความอยากอาหารลดลง ผื่นแดง แผลในปาก เป็นต้น [1,2,3,4]
สำหรับผลข้างเคียงต่อความดันโลหิต น้ำหนักตัวหรือความอยากอาหารนั้น จากการสืบค้นข้อมูลผ่านฐานข้อมูล Pubmed, Researchgate และ Scinecedirect พบการศึกษาที่เกี่ยวข้อง เฃ่น
1.การรวบรวมข้อมูลในผู้ป่วยโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ ที่ได้รับยา MTX, prednisone, leflunomide และ tumor necrosis factor inhibitors (TNFi) จำนวน 32,859 คน พบว่ามีเพียงกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับยา MTX ร่วมกับยา prednisone ที่มีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยผู้ป่วยร้อยละ 73 จะมีน้ำหนักเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 0.072 กิโลกรัมต่อพื้นที่ผิวร่างกาย 1 ตารางเมตร แต่การศึกษานี้ไม่สามารถสรุปได้ว่า น้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นเกี่ยวข้องกับการใช้ยาชนิดใด [6]
2. การศึกษาแบบวิเคราะห์อภิมาน (meta-analysis) ในผู้ป่วยโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ ที่ได้รับยา Glucocorticoids, methotrexate และ sulfasalazine จำนวน 369 คน พบว่า ร้อยละ 77 ของผู้ป่วยที่ได้รับยา Prednisone ร่วมกับยา MTX จะมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นจากเดิมประมาณ 2.5กิโลกรัม [7] การศึกษานี้ไม่สามารถสรุปได้แน่ชัดว่า การเพิ่มขึ้นของน้ำหนักตัวเป็นผลจากยาตัวใดเนื่องจากมีการใช้ยาหลายชนิดร่วมกัน
3. การศึกษาแบบวิเคราะห์อภิมาน(meta-analysis) ในผู้ป่วยโรคมะเร็งเต้านมที่ได้รับยา MTX ร่วมกับยา 5-FU และ Cyclophosphamide จำนวน 578 คน พบว่า ร้อยละ83 มีน้ำหนักเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 3.2 กิโลกรัม จากการที่ผู้ป่วยใช้ยา 3 ชนิดร่วมกัน จึงไม่สามารถบอกได้ว่ามีสาเหตุมามาจากยา MTX หรือไม่[8]
4. การศึกษาในผู้ป่วยโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ที่ได้รับยา MTX จำนวน 96 คน พบว่า มีการลดลงของค่าความดันโลหิตทั้งค่าบนและค่าล่าง โดยความดันค่าบนลดลงเฉลี่ย 7.7 มิลลิเมตรปรอท และความดันค่าล่างลดลงเฉลี่ย 6.1 มิลลิเมตรปรอท[9]
5. การศึกษาในผู้ป่วยโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ที่ได้รับยา MTX จำนวน 59 คน พบว่า มีการลดลงของค่าความดันโลหิตทั้งค่าบนและค่าล่าง โดยความดันค่าบนลดลงเฉลี่ย 7.0 มิลลิเมตรปรอท และความดันค่าล่างลดลงเฉลี่ย 5.7 มิลลิเมตรปรอท[10]

โดยสรุปแล้วจากข้อมูลเท่าที่สืบค้นได้ ไม่พบข้อมูลเกี่ยวกับการเกิดภาวะความดันโลหิตสูงหรือความอยากอาหารเพิ่มขึ้นในผู้ป่วยที่ใช้ยา MTX แต่มีการศึกษาในผู้ป่วยที่ใช้ยา MTX ร่วมกับ ยาชนิดอื่น เช่น Prednisone, 5-FU, Cyclophosphamide พบว่า ผู้ป่วยมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตาม การศึกษาดังกล่าวข้างต้นไม่สามารถสรุปได้ว่าน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นเป็นผลมาจากยา MTX หรือไม่

เอกสารอ้างอิง

1. American Pharmacists Association. Drug information handbook with international trade names index. 26th ed. Hudson, Ohio: Lexi-Comp; 2017.
2. Micromedex® [Online]. Colorado: Thomson Reuters (Healthcare); c2020. Available from: http://www.micromedexsolutions.com /micromedex2/librarian/.
3. United States Food and Drug Administration [Online]. Washington, D.C. Available from: https://www.fda.gov
4. Adolescent Friendly Health Services [Online]. East-West Highway, Suite Bethesda, Maryland Available from: https://www.ahfsdruginformation.com/

5. บัญชียาหลักแห่งชาติพ.ศ.2563(ออนไลน์) คณะกรรมการอาหารและยาแห่งประเทศไทย อำเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี เข้าถึงได้ที่ https://www.fda.moph.go.th
6. Baker, J. F., Sauer, B. C., Cannon, G. W., Teng, C. C., Michaud, K., Ibrahim, S., Jorgenson, E., Davis, L., Caplan, L., Cannella, A., & Mikuls, T. R. (2016). Changes in Body Mass Related to the Initiation of Disease-Modifying Therapies in Rheumatoid Arthritis. Arthritis & rheumatology (Hoboken, N.J.), 68(8), 1818–1827.
7. Morgan, C., Costello, R. E., Ray, D. W., & Dixon, W. G. (2020). How Do Glucocorticoids Used in Rheumatic Disease Affect Body Weight? A Narrative Review of the Evidence. Arthritis care & research, 72(4), 489–497.
8. Makari-Judson, G., Braun, B., Jerry, D. J., & Mertens, W. C. (2014). Weight gain following breast cancer diagnosis: Implication and proposed mechanisms. World journal of clinical oncology, 5(3), 272–282.

วันที่ตอบ : 06 ม.ค. 64 - 23:36:58




พัฒนาระบบโดย ภานุชญา มณีวรรณ ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา 90110