โรคหลอดเลือดสมอง (stroke) เป็นโรคทางระบบประสาทที่มีความรุนแรง อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนและอันตรายถึงชีวิตได้ ส่งผลกระทบต่อผู้ป่วย ครอบครัว เศรษฐกิจและสังคม จากข้อมูลกระทรวงสาธารณสุขพบว่าคนไทยมีผู้ป่วยที่ตายจาก stroke มากกว่า 50,000 รายต่อปี [1] เพื่อให้เห็นถึงประโยชน์ในการเฝ้าระวังโรคหลอดเลือดสมองและการเข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลอย่างทันท่วงที
ประชาชนจึงควรทราบถึง ความหมาย ประเภท สาเหตุ ปัจจัยเสี่ยงและวิธีการสังเกตอาการของโรคหลอดเลือดสมอง
โรคหลอดเลือดสมอง คือ ภาวะที่สมองขาดออกซิเจนไปเลี้ยง เนื่องจากความผิดปกติของหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมอง ส่งผลให้เนื่อเยื่อสมองถูกทำลาย โดยสามารถแบ่งโรคนี้ได้ออกเป็น 2 กลุ่ม 1) กลุ่มที่สมองขาดเลือด พบได้ประมาณ 80 – 90% ซึ่งอาจเกิดจากหลอดเลือดอุดตันหรือหลอดเลือดตีบ และ 2) กลุ่มที่มีเลือดออกในสมอง พบได้ประมาณ 15 – 20% ซึ่งอาจเกิดจากการฉีกขาดของหลอดเลือดหรือโป่งพองแล้วแตกออก
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของหลอดเลือดสมองที่พบในคนไทยวัยผู้ใหญ่ เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคไขมันในเลือดสูง การสูบบุหรี่ ภาวะอ้วน การไม่ออกกำลังกายหรือผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไป [3] เป็นต้น
เมื่อสมองขาดเลือด เซลล์สมองจะถูกทำลาย ทำให้สมองส่วนนั้นสูญเสียการทำหน้าที่ไป โดยความรุนแรงของโรคจะขึ้นอยู่กับว่าสมองส่วนไหนถูกทำลายและสมองส่วนนั้นควบคุมการทำงานส่วนใดของร่างกาย ซึ่งอาการมีได้ตั้งแต่สามารถฟื้นฟูกลับมาได้ ไปจนถึงอัมพฤกษ์ อัมพาตหรือร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิต ประชาชนทั่วไปโดยเฉพาะผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงสามารถสังเกตสัญญาณเตือนของโรคหลอดเลือดสมองได้โดยใช้หลักการ “BEFAST”
หลักการ BEFAST ประกอบด้วย B (balance) คือ การทรงตัวผิดปกติ บ้านหมุนผิดปกติทันทีทันใด E (eyes) คือ มองเห็นไม่ชัดเจนทันทีทันใด มักเกิดข้างเดียว เห็นภาพซ้อน ตาเหล่ F (face) คือ ชาใบหน้า หน้าเบี้ยว ปากเบี้ยว A (arms) คือ แขนขาอ่อนแรงทันทีทันใด S (speech) คือ พูดไม่ชัด พูดลำบากหรือพูดสับสนทันทีทันใด ส่วน T (time) คือ ระยะเวลาในการเกิดอาการ มักเกิดแบบทันทีทันใด โดยหากมีอาการเหล่านี้ ควรรีบนำตัวผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที เพราะจะช่วยลดความพิการและการเสียชีวิตได้ [2]
โรคหลอดเลือดสมอง เกิดจากสมองขาดออกซิเจน ทำให้เซลล์สมองถูกทำลาย อาการมาแบบไม่ทันตั้งตัว สามารถป้องกันได้ด้วยการดูแลสุขภาพ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ กินอาหารดี และควบคุมปัจจัยเสี่ยง หากมีอาการหรือสัญญาณเตือนว่าเป็นโรคหลอดเลือดสมอง เช่น หน้าเบี้ยว แขนขาอ่อนแรง พูดไม่ชัด หรือเวียนหัว มองเห็นภาพซ้อน ควรรีบไปโรงพยาบาลทันที เพราะ การรักษาที่รวดเร็วจะช่วยลดความพิการได้มาก อย่ารอช้า เพราะทุกวินาทีสำคัญสำหรับสมองของคุณและคนที่คุณรัก
เอกสารอ้างอิง
[1]. Suwanwela NC. Stroke epidemiology in Thailand. J Stroke. 2014 Jan;16(1):1-7. doi: 10.5853/jos.2014.16.1.1. Epub 2014 Jan 31. PMID: 24741559; PMCID: PMC3961816.
[2]. สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ. โรคหลอดเลือดสมอง: ความรู้สำหรับผู้ปฏิบัติการด้านการแพทย์ฉุกเฉิน. พิมพ์ครั้งที่ 1. นนทบุรี: บริษัท อัลทิเมท พริ้นติ้ง จำกัด; 2021:1-5.
[3]. Chao TF, Lip GY, Liu CJ, Tuan TC, Chen SJ, Wang KL, Lin YJ, Chang SL, Lo LW, Hu YF, Chen TJ, Chiang CE, Chen SA. Validation of a modified CHA2DS2-VASc Score for stroke risk stratification in asian patients with atrial fibrillation: A Nationwide Cohort Study. stroke. 2016 Oct;47(10):2462-9.
บทความโดย
1. นศภ.บุษบง เกสรินทร์ 6310712054
2. นศภ.ปัณณพร หงส์สิงห์ 6310712055
3. นศภ.ปาณิศา กิมทรง 6310712056
4. นศภ.ยศพัฒน์ พัชบูรณ์ 6310712057
5. นศภ.รวิสรา ปรียากร 6310712058
6. นศภ.วรวลัญช์ พรพาณิชพันธุ์ 6310712059
และ รศ.ดร.ภญ.วรนุช แสงเจริญ สาขาวิชาเภสัชกรรมคลินิก คณะเภสัชศาสตร์
This work © 2024 by DICRXPSU is licensed under CC BY-NC 4.0 
