วาร์ฟารินเป็นยาต้านการแข็งตัวของเลือดชนิดรับประทาน มีข้อบ่งใช้ในการรักษาและป้องกันโรคลิ่มเลือดอุดตันบริเวณต่าง ๆ ของร่างกายโดยมีกลไกการออกฤทธิ์คือไปยับยั้งการสังเคราะห์วิตามิน เค ซึ่งเป็นวิตามินที่มีส่วนช่วยในกระบวนการแข็งตัวของเลือด การใช้ยาวาร์ฟารินจึงช่วยให้เลือดแข็งตัวช้าลงและลดความเสี่ยงในการเกิดลิ่มเลือดอุดตันได้
การติดตามประสิทธิภาพและความปลอดภัยจากการใช้ยาวาร์ฟาริน สามารถทำได้โดยดูค่าไอเอ็นอาร์ (INR) ซึ่งมีเป้าหมายอยู่ระหว่าง 2-3 ในผู้ป่วยที่ใช้ยาวาร์ฟารินทั่วไป ค่าไอเอ็นอาร์ที่สูงขึ้นมากกว่า 3 จะเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดเลือดออก และค่าไอเอ็นอาร์ที่น้อยกว่า 2 จะเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตัน อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยบางรายอาจมีค่าไอเอ็นอาร์เป้าหมายอยู่นอกช่วงดังกล่าวได้ เช่น ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงในการเกิดเลือดออก กำลังใช้ยาต้านเกล็ดเลือดหลายชนิดร่วมกัน หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะบางชนิด จะมีค่าไอเอ็นอาร์เป้าหมายระหว่าง 1.5-2.5 หรือ ผู้เปลี่ยนลิ้นหัวใจเทียมชนิดโลหะมีค่าไอเอ็นอาร์เป้าหมายระหว่าง 2.5-3.5 ทั้งนี้ หากท่านหรือบุคคลในครอบครัวกำลังใช้ยาวาร์ฟาริน โปรดปรึกษาแพทย์ประจำตัวเกี่ยวกับค่าไอเอ็นอาร์เป้าหมาย
ยาวาร์ฟารินสามารถเกิดอันตรกิริยาได้มาก หรืออาจกล่าวได้ว่า ยานี้ตีกับยา สมุนไพร หรืออาหารได้หลายชนิด โดยอาจส่งผลให้ค่าไอเอ็นอาร์สูงขึ้น หรือต่ำกว่าเป้าหมายได้ ปัจจุบันมีรายงานเกี่ยวกับการตีกันระหว่างยาวาร์ฟารินและผลไม้อีกหลายชนิด ซึ่งรบกวนการทำงานและออกฤทธิ์ของยาผ่านกลไกหลายแบบ เช่น รบกวนกระบวนการเปลี่ยนแปลงสภาพยาวาร์ฟารินที่ตับ หรือต้านการทำงานของยาวาร์ฟารินได้โดยตรง เนื่องจากมีวิตามินเคสูงเช่นเดียวกับกรณีผักใบเขียว เป็นต้น ผลไม้ที่มีรายงานว่าเกิดอันตรกิริยากับวาร์ฟาริน แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ
1. กลุ่มที่เพิ่มฤทธิ์ของยาวาร์ฟาริน ทำให้ค่าไอเอ็นอาร์สูงขึ้น ส่งผลให้เกิดการเลือดออกได้ง่ายขึ้น เช่น แครนเบอร์รี โกจิเบอร์รี่ (เก๋ากี้) บิลเบอร์รี่ เกรปฟรุต ส้มโอ ทับทิม มะม่วง ฟักทอง มะละกอ กีวี เป็นต้น
2. กลุ่มที่ลดฤทธิ์ของยาวาร์ฟาริน ทำให้ค่าไอเอ็นอาร์ลดลง ส่งผลให้เกิดการอุดตันลิ่มเลือดมากขึ้น เช่น อะโวคาโด เป็นต้น
เนื่องจากผลไม้ข้างต้นสามารถเกิดอันตรกิริยากับยาวาร์ฟาริน ผู้ที่กำลังใช้ยาวาร์ฟารินจึงควรระมัดระวัง หรือหลีกเลี่ยงการรับประทานผลไม้ดังกล่าว เนื่องจากอาจส่งผลต่อประสิทธิภาพในการรักษาและความปลอดภัยจากการใช้ยา อย่างไรก็ตาม หากท่านชอบรับประทานผลไม้ ควรรับประทานในปริมาณที่สม่ำเสมอทุกวันเพื่อลดความแปรปรวนของระดับยาวาร์ฟารินในเลือด และติดตามค่าไอเอ็นอาร์อย่างสม่ำเสมอตามแพทย์นัด และควรปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกรหากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับผลไม้หรืออาหารที่อาจจะส่งผลต่อการออกฤทธิ์ของยาวาร์ฟาริน
เอกสารอ้างอิง
[1]. Patel S, Singh R, Preuss CV, et al. Warfarin [Internet]. In: StatPearls Treasure Island (FL): StatPearls; 2024 [updated 5 Oct 2024; cited 16 Oct 2024]. Available from : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470313/
[2]. Shikdar S, Vashisht R, Bhattacharya PT. International Normalized Ratio (INR) [Internet]. In: StatPearls Treasure Island (FL): StatPearls; 2024 [updated 1 May 2023; cited 16 Oct 2024]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507707/
[3]. Holbrook AM, Pereira JA, Labiris R, McDonald H, Douketis JD, Crowther M, Wells PS. Systematic overview of warfarin and its drug and food interactions. Arch Intern Med. 2005 May 23;165(10):1095-106. doi: 10.1001/archinte.165.10.1095.
[4]. Tan CSS, Lee SWH. Warfarin and food, herbal or dietary supplement interactions: A systematic review. Br J Clin Pharmacol. 2021 Feb;87(2):352-374. doi: 10.1111/bcp.14404.
[5]. ประยุทธ ภูวรัตนาวิวิธ, ปวีณา สนธิสมบัติ, อิศราวรรณ ศกุนรักษ์, ขวัญชัย รัตนมณี, ระพีพล กุญชร ณ อยุธยา, ชาคริต หริมพานิช และคณะ. ปฏิกิริยาระหว่างอาหารกับ warfarin: ข้อเท็จจริงกับความเชื่อ. ว.เภสัชกรรมไทย [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อวันที่ 16 ตุลาคม 2567];14:1-16. เข้าถึงได้จาก : http://www.med.nu.ac.th/dpMed/fileKnowledge/321_2021-12-09.pdf
บทความโดย
อาจารย์ ภก.นันทพงศ์ บุญฤทธิ์ สาขาเภสัชกรรมคลินิก และ นศภ.ฟัรฮะห์ สะอะ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
--------------------------------------------------------------------------
©2025 by DICRXPSU -- This work is licensed under CC BY-NC 4.0
การนำบทความนี้ไปเผยแพร่ หรือการคัดลอกส่วนใดส่วนหนึ่งของบทความกรุณาอ้างอิงหรือขออนุญาตก่อนการเผยแพร่
