ปัจจุบันมีการกล่าวถึงปัญญาประดิษฐ์หรือที่เรามักเรียกกันง่าย ๆ ว่า AI (Artificial Intelligence) อย่างแพร่หลายในด้านความสามารถที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการใช้เพื่อวางแผนการเดินทาง ใช้จัดแผนการเรียนการสอน หรือแม้กระทั่งใช้เพื่อสร้างรูปภาพตามต้องการ ด้วยความสามารถเหล่านี้ของ AI จึงทำให้สังคมให้ความสนใจอย่างแพร่หลาย แต่ในขณะเดียวกันก็ทำให้เกิดความกังวลต่อความเฉลียวฉลาดดังกล่าวเช่นกันว่าอาจส่งผลให้เกิดปัญหาหรืออุปสรรค เช่น ในด้านผลกระทบต่อแรงงาน ความเป็นส่วนตัวและความปลอดภัยทางข้อมูล
AI ที่เป็นที่นิยมใช้อย่างแพร่หลายสำหรับบุคคลทั่วไปจะเป็น AI ประเภท Large Language Model (LLM) ซึ่งสามารถประมวลผลและสร้างข้อความตอบสนองได้อย่างมีประสิทธิภาพ ระบบ LLM มีการเรียนรู้และฝึกฝนด้วยข้อมูลมหาศาล โดยมีทีมผู้เชี่ยวชาญดูแล ปรับปรุงประสิทธิภาพและความถูกต้องอย่างต่อเนื่อง จากการฝึกฝนดังกล่าว LLM จึงสามารถจดจำรูปแบบการสื่อสารและให้คำตอบที่เหมาะสมกับคำถามหรือสิ่งที่ผู้ใช้สอบถามได้อย่างแม่นยำ ตัวอย่าง LLM ที่ได้รับความนิยมในปัจจุบัน ได้แก่ ChatGPT, Gemini, Claude รวมถึง Alisa ใน Line Application เป็นต้น โดย ChatGPT เป็นหนึ่งในระบบที่มีชื่อเสียงและได้รับความนิยมในปัจจุบัน จากการทดสอบความสามารถพบว่า ChatGPT สามารถทำคะแนนผ่านเกณฑ์ข้อสอบวัดความรู้ทางการแพทย์ของประเทศสหรัฐอเมริกา และข้อสอบมาตรฐานจักษุแพทย์ตามแนวทางของสหภาพยุโรป ซึ่งเป็นข้อสอบภาษาฝรั่งเศสได้อีกด้วย
อย่างไรก็ตามเมื่อทดลองให้ ChatGPT ตอบคำถามเกี่ยวกับการใช้ยาในหมวดที่เป็นการใช้ยาต่ออาการเจ็บป่วยพื้นฐานที่พบได้บ่อยในร้านยา โดยทดลองสืบค้นด้วยภาษาไทยและให้ทีมผู้เชี่ยวชาญที่เป็นเภสัชกรประเมินคำตอบนั้น พบว่าคำตอบของ ChatGPT เป็นประโยชน์ในการดูแลตัวเองเบื้องต้นได้ แต่ยังคงจำเป็นที่จะต้องได้รับคำปรึกษาหรือคำแนะนำเพิ่มเติมจากบุคลากรทางการแพทย์ [1] เช่นเดียวกันเมื่อสอบถามเรื่องการใช้สมุนไพรไทยทั้งการใช้ทั่วไปและการใช้เฉพาะด้าน คำตอบของ ChatGPT ไม่ได้ให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์อย่างเพียงพอ แม้ว่าข้อความคำตอบภาษาไทยที่ได้จะอยู่ในระดับที่อ่านเข้าใจก็ตาม ประเด็นที่น่ากังวลคือบางคำตอบมีข้อมูลที่ขัดแย้งกับหลักฐานเชิงประจักษ์ ซึ่งหากผู้ใช้ไม่ได้พิจารณาอย่างรอบคอบ อาจนำไปสู่อันตรายจากการใช้สมุนไพรที่ผิดวิธี [2]
ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับมุมมองของเภสัชกรชุมชนต่อบทบาทของ ChatGPT ในการให้ข้อมูลด้านการใช้ยาหรือผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้น คณะนักวิจัยได้สัมภาษณ์เภสัชกรชุมชนในอำเภอหนึ่ง โดยเลือกสัมภาษณ์จากพื้นที่และระดับประสบการณ์ที่แตกต่างกัน เพื่อให้ได้มุมมองที่หลากหลาย โดยภาพรวมแล้ว ทัศนคติและมุมมองที่ได้จากการสัมภาษณ์เป็นไปในเชิงบวก โดยเภสัชกรมองว่าคำตอบจาก ChatGPT ค่อนข้างมีประโยชน์ในการให้ข้อมูลเบื้องต้น แต่ไม่ได้มีลักษณะชี้นำให้ตัดสินใจใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพหรือยาโดยพลการ และยังมีการอธิบายถึงข้อควรระวังต่อการใช้ผลิตภัณฑ์ด้วย อย่างไรก็ตาม เภสัชกรมีความเห็นว่าระดับของข้อมูลที่ได้จาก ChatGPT อาจไม่เหมาะสมเพียงพอสำหรับการนำไปใช้เป็นแหล่งข้อมูลประกอบการตัดสินใจในการรักษาโดยตรง เนื่องจากอาจขาดรายละเอียดและความลึกซึ้งในบางประเด็น จึงยังคงจำเป็นต้องอาศัยการประเมินจากเภสัชกรอย่างละเอียดถี่ถ้วน [3]
ChatGPT หรือระบบ AI อื่นๆ เป็นเพียงช่องทางหนึ่งในการให้ข้อมูลเบื้องต้นแก่ประชาชน แต่ยังมีข้อจำกัดในด้านความลึกซึ้ง ความละเอียดถี่ถ้วน และการปรับใช้กับบริบทเฉพาะรายของผู้ป่วยแต่ละคน ดังนั้น ChatGPT จึงยังไม่สามารถเข้ามาทดแทนบทบาทหน้าที่ของเภสัชกรชุมชนในการเป็นผู้ให้คำปรึกษา ประเมินความเสี่ยง และบริหารจัดการการใช้ยาให้กับประชาชนได้อย่างเต็มรูปแบบ บทบาทของเภสัชกรในการดูแลสุขภาพของประชาชนยังคงมีความสำคัญและจำเป็นอย่างยิ่ง
เอกสารอ้างอิง
- Boonrit, N., Hopkins, A., & Ruanglertboon, W. (2023). Assessment of the appropriateness of responses in Thai from ChatGPT on the questions for recommendations of drug uses in common illnesses. Thai Journal Of Pharmacy Practice, 15, 1135-48.
- Limsuwanchote, S., Sakunphueak, A., Boonrit, N., Hopkins, A., & Ruanglertboon, W. (2024). Analysing Credibility of Information on Thai Herbs Generated by the ChatGPT from Pharmacists' Perspectives. Thai Journal of Pharmacy Practice. Accepted for publication.
- Boonrit, N., Chaisawat, K., Phueakong, C., Nootong, N., & Ruanglertboon, W. (2024). Exploring community pharmacists' attitudes in Thailand towards ChatGPT usage: A pilot qualitative investigation. Manuscript submitted for publication.
บทความโดย
นศภ.กรชนก ชัยสวัสดิ์, นศภ.ชนกานต์ เผื่อคง, นศภ.นันทิตา หนูทอง
สาขาวิชาเภสัชกรรมคลินิก คณะเภสัชศาสตร์
ดร.ภก.วริทธิ์ เรืองเลิศบุญ
สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพและวิทยาศาสตร์ประยุกต์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
